اصلاح نژاد دام سنگین؛ برنامه ای در مسیر خودکفایی
تهران- ایرنا- اصلاح نژاد دام سنگین در 3.5 سال گذشته با هدف دستیابی به برنامه های اقتصاد مقاومتی و افزایش تولید گوشت قرمز و شیرخام مورد نیاز کشور در پیش گرفته شد که تاثیر خود را نشان داده است.
به گزارش خبرنگار اقتصادی ایرنا، با تبعیت از اهداف سند چشم انداز 1404 و با توجه به افزایش جمعیت انسانی از 76 میلیون نفر در سال 1392 به بیش از 89 میلیون نفر در سال 1404، مصرف سرانه این جمعیت انسانی افزایش می یابد که باید برای تامین پروتئین حیوانی مورد نیاز آن کوشید.
از این رو، معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی با سیاستگذاری، برنامه ریزی و اجرای طرح های مصوب مرتبط با اهداف این سند و برنامه اقتصاد مقاومتی، افزایش تولید در سامانه های مختلف دامی را در دستور کار قرار داد.
ثابت نگه داشتن کل جمعیت گاو کشور با رویکرد افزایش بهره وری از طریق تغییر ترکیب نژادی میسر است.
از سیاست های کلی تامین محصولات پروتئینی در دولت یازدهم می توان به افزایش تولید شیرخام از هفت میلیون و 951 تن سال 1391 به 11 میلیون و 899 تن سال 1399، رشد تولید گوشت قرمز از 746 هزار و 400 تن سال 1391 به 904 هزار تن سال 1399، بهبود سرانه تولید شیر از 104 کیلوگرم سال 1391 به 160 کیلوگرم سال 1404 و سرانه تولید گوشت قرمز از 9 کیلو و 800 گرم سال 1391 به 12 کیلوگرم سال 1404 اشاره کرد.
افزایش صادرات شیر خام از 443هزارتن در سال 1391 به یک میلیون و 500 هزار تن در سال 1404، قطع وابستگی به واردات گوشت قرمز و صادرات سه میلیون راس دام زنده در سال 1404 و اصلاح ساختار کسب و کار صنعت دامپروری در قالب زنجیره های تولید شیر و گوشت قرمز از دیگر سیاست ها بوده است.
سیاست های دامپروری در سه بخش گاو اصیل، گاو آمیخته و گاو بومی دسته بندی می شود.
در سامانه گاوهای اصیل افزایش جمعیت گاوهای غیرهلشتاین(گاوهای جرزی، نژادهای دومنظوره و...) از کمتر از یک درصد در سال 1392 به 13 درصد در سال 1404، افزایش میانگین تولید گوشت سالیانه گاوهای اصیل کشور از 7450 کیلوگرم در سال 1391 به 9465 کیلوگرم در سال 1404، بهبود کیفیت ترکیبات شیر گاوهای اصیل (از 3.1 درصد پروتئین به 3.3 درصد پروتئین و از 3.2درصد چربی به 3.4 درصد چربی) در برنامه ششم توسعه، افزایش بهره وری در تولید گوشت قرمز از طریق ترمینال کراس در 10 درصد از جمعیت مولد اصیل (تلقیح مصنوعی گاوهای اصیل فاقد تولید مناسب با نژادهای گوشتی یا دو منظوره) برنامه ریزی شده است.
در بخش سامانه گاوهای آمیخته نیز مواردی مانند تغییر ترکیب نژادی (جایگزینی گاوهای نژاد دومنظوره به جای هلشتاین تا 20 درصد جمعیت کنونی)، افزایش سرانه تولید شیر هر راس دام مولد در سامانه آمیخته از 2.3 تن در سال 1391 به چهار تن در سال 1404، تلاش برای سنتز نژاد و تثبیت صفات مطلوب در جمعیت گاوهای آمیخته و افزایش تولید گوشت در جمعیت گاوهای آمیخته از طریق انتخاب برای افزایش وزن لاشه با کاربرد نژادهای دومنظوره به چشم می خورد.
در بخش سامانه گاوهای بومی حفظ جمعیت موجود نژادهای شاخص بومی برای حفظ ذخائر ژنتیکی کشور، افزایش بهره وری و تولید در جمعیت گاو بومی از طریق به گزینی داخل نژادی، تغییر بخشی از جمعیت گاوهای بومی غیر شاخص نژادی به گاوهای آمیخته کشور و کاهش جمعیت کم بازده و غیراقتصادی وجود دارد.
در بخش گاومیش، افزایش تولید گوشت به سبب رشد سالیانه جمعیت و افزایش وزن لاشه، افزایش تولید سرانه شیر هر راس گاومیش مولد از 1400 کیلوگرم در سال به 2500 کیلوگرم در سال 1404، حمایت از واحدهای پرورش گاومیش موجود، کمک به توسعه واحدهای نیمه صنعتی و صنعتی متناسب با شرایط مناطق، کمک به راه اندازی و ساخت واحدهای جمع آوری و فرآوری تولیدات گاومیش و بازاریابی محصولات خاص گاومیش و توسعه عملیات تلقیح مصنوعی، انتقال جنین و ارتقای کیفی و کمی تولید اسپرم منجمد از اقدام های موثر در این زمینه به شمار می رود.
در بخش شتر افزایش تولید گوشت در پی رشد جمعیت و افزایش وزن لاشه به سبب حمایت از واحدهای پرورش و پرواربندی شتر و توسعه آمیخته گری با نژادهای دوکوهانه، افزایش تولید شیر از محل حمایت از توسعه پرورش و نگهداری شترهای شیری پربازده، آموزش و ترویج تلقیح مصنوعی شتر در گله های مردمی به منظور جبران کمبود لوک مناسب، توسعه آمیخته گری شترهای دوکوهانه با یک کوهانه برای تولید ترکیب های جدید با هدف بهبود بازده تولید گوشت برنامه ریزی شده است.
در این مدت در بخش تک سمیان نیز احیای منابع ژنتیکی اسب های بومی (ترکمن، عرب، کرد، دره شوری و اسبچه خزر) با راهبرد اقتصادی، شناسایی و تفکیک پایه های ژنتیکی نژادهای اسب کشور (میکروساتلایت ها و ژنومیک)، شناسایی و تعیین هویت همه نژادهای اسب ایرانی (هویت گذاری ملی و بین المللی)، پشتیبانی و ایجاد مراکز کشش، انتخاب و توزیع سیلمی برای بهبود رکورد و صدور کارت سیلمی برای نریان ها از دیگر اقدام ها در این زمینه به شمار می رود.
** سایر برنامه ها
بهبود ساختار تولید، تکنیک های نوین در اصلاح نژاد دام و تحقیقات و مطالعات از دیگر محورهای برنامه ارتقای دام سنگین در دولت یازدهم است.
در بخش بهبود ساختار تولید دام سنگین راهبردهای اصلاح ساختار کسب و کار در صنعت دامپروری (ایجاد و توسعه زنجیره های تولید)، الگوسازی و ترویج روش های علمی مدیریت در زمینه تولیدمثل، بهداشت، تغذیه و جایگاه دام، تبدیل واحدهای سنتی با بهره وری پایین به واحدهای نیمه صنعتی و صنعتی با هدف افزایش بهره وری تولید، بهبود مدیریت بهداشتی از طریق کنترل و پیشگیری از بیماری ها، تاکید بر عملیات شناسایی و صدور شناسنامه و رکوردبرداری برای هویت گذاری دام کشور و بهبود مدیریت شیردوشی و مکانیزه کردن آن دیده می شود.
در زمینه تکنیک های نوین اصلاح نژاد دام نیز انتخاب و ارزیابی ژنومیکی دام، تولید و توسعه ترکیب های نژادی گاو، توسعه کاربرد تلقیح مصنوعی سنگین و توسعه کاربرد انتقال جنین و لقاح خارج رحمی در دام سنگین از راهبردهای اساسی است.
در تحقیقات و مطالعات نیز راهبردهای تعیین برآورد ژنتیکی شاخص های اقتصادی مانند طول عمر اقتصادی، شاخص شایستگی خالص، برآورد ضرایب اقتصادی در گونه های مختلف دامی، تعیین استاندارد برای محصولات دامی، شناسایی راهکارهای کاهش هزینه های تولید، تولید پایدار و تثبیت بازار با نگرش به توسعه بازار فروش محصولات دامی، شناسایی فناوری های پیشرفته برای ارتقای بهره وری، شناسایی مناطق مستعد تولید شیر و گوشت و ارائه الگوهای مناسب منطقه ای مدیریت پرورش، شناسایی عوامل موثر بر نظام های تولیدی و اثرات متقابل بر یکدیگر و کل نظام تولید مورد توجه قرار می گیرد.
در واقع با اقدام های صورت گرفته در زمینه پرورش و بهبود وضع دام سبک و سنگین کشور تولید گوشت قرمز کشور پارسال به 840 هزار تن رسید که 90 درصد گوشت مورد نیاز داخل را تامین می کند.
کمتر از 10 درصد گوشت قرمز کشور از محل واردات تامین می شود که البته در سه سال گذشته اقدام هایی برای صادرات دام زنده به کشورهای متقاضی نیز صورت گرفت.
به نظر می رسد با ادامه اصلاح نژاد دام و تقویت دام های بومی بتوانیم بزودی در تولید گوشت قرمز کشور نیز به خودکفایی برسیم.
از این رو، معاونت امور تولیدات دامی وزارت جهاد کشاورزی با سیاستگذاری، برنامه ریزی و اجرای طرح های مصوب مرتبط با اهداف این سند و برنامه اقتصاد مقاومتی، افزایش تولید در سامانه های مختلف دامی را در دستور کار قرار داد.
ثابت نگه داشتن کل جمعیت گاو کشور با رویکرد افزایش بهره وری از طریق تغییر ترکیب نژادی میسر است.
از سیاست های کلی تامین محصولات پروتئینی در دولت یازدهم می توان به افزایش تولید شیرخام از هفت میلیون و 951 تن سال 1391 به 11 میلیون و 899 تن سال 1399، رشد تولید گوشت قرمز از 746 هزار و 400 تن سال 1391 به 904 هزار تن سال 1399، بهبود سرانه تولید شیر از 104 کیلوگرم سال 1391 به 160 کیلوگرم سال 1404 و سرانه تولید گوشت قرمز از 9 کیلو و 800 گرم سال 1391 به 12 کیلوگرم سال 1404 اشاره کرد.
افزایش صادرات شیر خام از 443هزارتن در سال 1391 به یک میلیون و 500 هزار تن در سال 1404، قطع وابستگی به واردات گوشت قرمز و صادرات سه میلیون راس دام زنده در سال 1404 و اصلاح ساختار کسب و کار صنعت دامپروری در قالب زنجیره های تولید شیر و گوشت قرمز از دیگر سیاست ها بوده است.
سیاست های دامپروری در سه بخش گاو اصیل، گاو آمیخته و گاو بومی دسته بندی می شود.
در سامانه گاوهای اصیل افزایش جمعیت گاوهای غیرهلشتاین(گاوهای جرزی، نژادهای دومنظوره و...) از کمتر از یک درصد در سال 1392 به 13 درصد در سال 1404، افزایش میانگین تولید گوشت سالیانه گاوهای اصیل کشور از 7450 کیلوگرم در سال 1391 به 9465 کیلوگرم در سال 1404، بهبود کیفیت ترکیبات شیر گاوهای اصیل (از 3.1 درصد پروتئین به 3.3 درصد پروتئین و از 3.2درصد چربی به 3.4 درصد چربی) در برنامه ششم توسعه، افزایش بهره وری در تولید گوشت قرمز از طریق ترمینال کراس در 10 درصد از جمعیت مولد اصیل (تلقیح مصنوعی گاوهای اصیل فاقد تولید مناسب با نژادهای گوشتی یا دو منظوره) برنامه ریزی شده است.
در بخش سامانه گاوهای آمیخته نیز مواردی مانند تغییر ترکیب نژادی (جایگزینی گاوهای نژاد دومنظوره به جای هلشتاین تا 20 درصد جمعیت کنونی)، افزایش سرانه تولید شیر هر راس دام مولد در سامانه آمیخته از 2.3 تن در سال 1391 به چهار تن در سال 1404، تلاش برای سنتز نژاد و تثبیت صفات مطلوب در جمعیت گاوهای آمیخته و افزایش تولید گوشت در جمعیت گاوهای آمیخته از طریق انتخاب برای افزایش وزن لاشه با کاربرد نژادهای دومنظوره به چشم می خورد.
در بخش سامانه گاوهای بومی حفظ جمعیت موجود نژادهای شاخص بومی برای حفظ ذخائر ژنتیکی کشور، افزایش بهره وری و تولید در جمعیت گاو بومی از طریق به گزینی داخل نژادی، تغییر بخشی از جمعیت گاوهای بومی غیر شاخص نژادی به گاوهای آمیخته کشور و کاهش جمعیت کم بازده و غیراقتصادی وجود دارد.
در بخش گاومیش، افزایش تولید گوشت به سبب رشد سالیانه جمعیت و افزایش وزن لاشه، افزایش تولید سرانه شیر هر راس گاومیش مولد از 1400 کیلوگرم در سال به 2500 کیلوگرم در سال 1404، حمایت از واحدهای پرورش گاومیش موجود، کمک به توسعه واحدهای نیمه صنعتی و صنعتی متناسب با شرایط مناطق، کمک به راه اندازی و ساخت واحدهای جمع آوری و فرآوری تولیدات گاومیش و بازاریابی محصولات خاص گاومیش و توسعه عملیات تلقیح مصنوعی، انتقال جنین و ارتقای کیفی و کمی تولید اسپرم منجمد از اقدام های موثر در این زمینه به شمار می رود.
در بخش شتر افزایش تولید گوشت در پی رشد جمعیت و افزایش وزن لاشه به سبب حمایت از واحدهای پرورش و پرواربندی شتر و توسعه آمیخته گری با نژادهای دوکوهانه، افزایش تولید شیر از محل حمایت از توسعه پرورش و نگهداری شترهای شیری پربازده، آموزش و ترویج تلقیح مصنوعی شتر در گله های مردمی به منظور جبران کمبود لوک مناسب، توسعه آمیخته گری شترهای دوکوهانه با یک کوهانه برای تولید ترکیب های جدید با هدف بهبود بازده تولید گوشت برنامه ریزی شده است.
در این مدت در بخش تک سمیان نیز احیای منابع ژنتیکی اسب های بومی (ترکمن، عرب، کرد، دره شوری و اسبچه خزر) با راهبرد اقتصادی، شناسایی و تفکیک پایه های ژنتیکی نژادهای اسب کشور (میکروساتلایت ها و ژنومیک)، شناسایی و تعیین هویت همه نژادهای اسب ایرانی (هویت گذاری ملی و بین المللی)، پشتیبانی و ایجاد مراکز کشش، انتخاب و توزیع سیلمی برای بهبود رکورد و صدور کارت سیلمی برای نریان ها از دیگر اقدام ها در این زمینه به شمار می رود.
** سایر برنامه ها
بهبود ساختار تولید، تکنیک های نوین در اصلاح نژاد دام و تحقیقات و مطالعات از دیگر محورهای برنامه ارتقای دام سنگین در دولت یازدهم است.
در بخش بهبود ساختار تولید دام سنگین راهبردهای اصلاح ساختار کسب و کار در صنعت دامپروری (ایجاد و توسعه زنجیره های تولید)، الگوسازی و ترویج روش های علمی مدیریت در زمینه تولیدمثل، بهداشت، تغذیه و جایگاه دام، تبدیل واحدهای سنتی با بهره وری پایین به واحدهای نیمه صنعتی و صنعتی با هدف افزایش بهره وری تولید، بهبود مدیریت بهداشتی از طریق کنترل و پیشگیری از بیماری ها، تاکید بر عملیات شناسایی و صدور شناسنامه و رکوردبرداری برای هویت گذاری دام کشور و بهبود مدیریت شیردوشی و مکانیزه کردن آن دیده می شود.
در زمینه تکنیک های نوین اصلاح نژاد دام نیز انتخاب و ارزیابی ژنومیکی دام، تولید و توسعه ترکیب های نژادی گاو، توسعه کاربرد تلقیح مصنوعی سنگین و توسعه کاربرد انتقال جنین و لقاح خارج رحمی در دام سنگین از راهبردهای اساسی است.
در تحقیقات و مطالعات نیز راهبردهای تعیین برآورد ژنتیکی شاخص های اقتصادی مانند طول عمر اقتصادی، شاخص شایستگی خالص، برآورد ضرایب اقتصادی در گونه های مختلف دامی، تعیین استاندارد برای محصولات دامی، شناسایی راهکارهای کاهش هزینه های تولید، تولید پایدار و تثبیت بازار با نگرش به توسعه بازار فروش محصولات دامی، شناسایی فناوری های پیشرفته برای ارتقای بهره وری، شناسایی مناطق مستعد تولید شیر و گوشت و ارائه الگوهای مناسب منطقه ای مدیریت پرورش، شناسایی عوامل موثر بر نظام های تولیدی و اثرات متقابل بر یکدیگر و کل نظام تولید مورد توجه قرار می گیرد.
در واقع با اقدام های صورت گرفته در زمینه پرورش و بهبود وضع دام سبک و سنگین کشور تولید گوشت قرمز کشور پارسال به 840 هزار تن رسید که 90 درصد گوشت مورد نیاز داخل را تامین می کند.
کمتر از 10 درصد گوشت قرمز کشور از محل واردات تامین می شود که البته در سه سال گذشته اقدام هایی برای صادرات دام زنده به کشورهای متقاضی نیز صورت گرفت.
به نظر می رسد با ادامه اصلاح نژاد دام و تقویت دام های بومی بتوانیم بزودی در تولید گوشت قرمز کشور نیز به خودکفایی برسیم.
نظر دهید