اداره دامپزشکی سرخه

به گزارش خبرنگار ایانا، شناخت بیماری آنفلوآنزای پرندگان و بررسی آن از جنبه‌های گوناگون، یکی از عواملی است که می‌تواند از شیوع و گسترش آن جلوگیری کند. بنابراین بهتر است دست‌اندرکاران و فعالان صنعت مرغداری کشور، از این امر آگاهی لازم را داشته باشند.

طبق اطلاعات منتشر شده از طرف انجمن تولیدکنندگان جوجه یکروزه، نخستین درگیری بیماری آنفلوآنزا با بیماری‌زایی کم LPAI (H۹N۲) در تابستان سال ۱۳۷۷ در کشور مشاهده شد و خسارات و ضایعاتی به صنعت مرغداری وارد کرد و کمتر کسی تصور می‌کرد که روزی درگیری واحدهای پرورش طیور بومی و صنعتی به ویروس فوق‌حاد آن، صنعت را دچار چالش جدی کند.

در آن زمان تشخیص بیماری مدتی طول کشید اگرچه تکنولوژی تشخیص بیماری به وسعت امروز نبود و همینطور ارتباط با دنیای خارج به‌علت نبود فناوری جدید بسیار محدود بود و در نهایت تشخیص بیماری را دشوار و پیچیده کرده بود. به همین علت مشخص نشد ویروس عامل بیماری از چه طریق باعث آلودگی واحدهای مرغداری شده است.

لازم به یادآوری است که تا مدت‌ها، بخش‌هایی از کشور مصون از درگیری با بیماری بوده و لاجرم از واکسن استفاده نشده است که این هم به جای خود می‌تواند محل چالش باشد که اصولاً درست بوده است یا خیر؟

البته بحث امنیت زیستی، موضوع مهمی است که با جدیت بیشتری در واحدهای مرغداری رعایت شده است.

تضعیف امنیت زیستی Biosecurity در واحدهای پرورش طیور

دهه ۷۰ و تا حدودی ۸۰ خورشیدی با افزایش بی‌سابقه تأسیس و راه‌اندازی مرکز پرورش طیور همراه بود بدون اینکه متولیان امر دورنمایی از این گسترش از نقطه‌نظر همه‌گیری بیماری‌ها به‌ویژه بیماری‌های نوپدید داشته باشند. نگرش جدید در امر صدور پروانه‌های بهره‌برداری از واحدهای صنعتی طیور در بین نهاده‌ها به‌وجود آمد و بازتعریف از مسئله قرنطینه و رعایت اصول امنیت زیستی باعث شد که همان مناطقی که واکسن بر علیه بیماری LPAI (H۹N۲) مصرف نمی‌کردند به‌ویژه مناطق شمالی کشور مجبور به استفاده از این واکسن شوند. طی ۱۰ سال گذشته کشور با پنج همه‌گیری بیماری آنفلوآنزای فوق‌حاد پرندگان دچار چالش جدی شد که ضرر و زیان اقتصادی و تبعات اجتماعی آن بر کسی پوشیده نیست. با توجه به این تعداد همه‌گیری طی ۱۰ سال، باید بپذیریم که بیماری یک تهدید دائمی برای صنعت طیور کشور محسوب می‌شود.

غیرقابل پیش‌بینی بودن وقوع این بیماری را که از برجسته‌ترین نکات آن است، می‌توان یک پدیده طبیعی هم دانست. سرعت بالای انتظار بیماری و غیرقابل درمان بودن پرندگان مبتلا و معدوم کردن پرندگان واحدهای مرغداری درگیر با بیماری باعث ضرر و زیان اقتصادی هنگفتی می‌شود.

عامل بیماری

عامل بیماری تیپ A ویروس آنفلوآنزا است. ویروس عامل بیماری از طریق پرندگان مهاجر آبزی بدون اینکه باعث شیوع بیماری در بین آن‌ها شود می‌تواند آلودگی را به نقاط دیگر منتقل کند. اگرچه با افزایش شدت بیماری‌زایی ویروس، تلفات در بین گونه‌های مهاجر نیز اتفاق می‌افتد.

تمام پرندگان نسبت به ویروس عامل بیماری حساس هستند، اما مرغ و خروس، کبوتر، بوقلمون، شترمرغ، کبک، اردک، بلدرچین و قرقاول و همینطور پرندگان زینتی مانند طوطی و مینا از بقیه حساس‌تر هستند. در میان ماکیان بوقلمون از همه حساس‌تر به ویروس عامل بیماری است.

راه ابتلا

تماس پرنده با عامل بیماری تنها راه ابتلا است. هرگونه تماسی از هر طریق می‌تواند باعث آلودگی و ایجاد بیماری در پرنده حساس شود. تماس با مدفوع پرندگان مهاجر، ورود عامل بیماری از طریق بازدیدکننده‌ها، از طریق آب آشامیدنی، از راه دان آماده یا مواد تشکیل‌دهنده دان و...

 به کانال ایانا در تلگرام بپیوندید

علائم بیماری

علائم بیماری بالینی یا ظاهری

علائم اگرچه به گونه و نوع پرنده ارتباط دارد، اما بی‌حالی، افسردگی، کاهش مصرف دان و کاهش تولید روزانه که در نهایت به قطع تولید منجر می‌شود. تمام این عوارض می‌تواند مربوط به تب شدید ناشی از بیماری باشد.

- تورم سر و صورت همراه با سیانوزه شدن تاج و ریش.

- از آنجا که بیماری تنفسی است، علائمی مانند ریزش ترشحات از چشم و بینی و همانطور رال‌های تنفسی از علائم بیماری است.

- کبودی و سیاه شدن در نواحی بدون پوشش پر به‌علت خونریزی زیر پوست.

- در بدترین حالت خروج ترشحات خون‌آلود از دهان.

نشانه‌های کالبدگشایی

پرخونی در بیشتر اندام‌های داخلی از نشانه‌های بارز بیماری است.

تشخیص بیماری

تاریخچه گله، علائم بالینی به همراه جراحات کالبدگشایی و در نهایت تشخیص قطعی هم از راه جداسازی عامل بیماری و هم از طریق آزمایش‌های مولکولی امکان‌پذیر است.

راه‌های جلوگیری از ورود ویروس عامل بیماری

امنیت زیستی Biosecurity

از آنجا که راه ابتلا از طریق تماس پرنده حساس به عامل بیماری است؛ بنابراین تمام راه‌های ارتباطی بیرون و داخل مرغداری باید تحت کنترل باشد. به‌ویژه کنترل حیواناتی مثل سگ، گربه و جوندگان مثل موش.

با توجه به اینکه ویروس عامل بیماری در کود حاصل از پرورش مدت زمان بیشتری قابلیت ماندگاری دارد؛ نحوه انتقال کود به‌ویژه در گله‌های تخمگذار تجارتی باید مورد بازبینی قرار گیرد. انتقال کود از سالن‌های پرورش مرغان تخمگذار داخل قفس کماکان به‌صورت سنتی صورت می‌گیرد. بدین‌شکل که کود از آشیانه خارج و تا زمان انتقال به زمین‌های کشاورزی در محیط باز ذخیره و نگهداری می‌شود.

به‌نظر می‌رسد که باید در این مقوله تجدیدنظر اساسی صورت گیرد. طرح‌هایی مانند سامانه خرید کود نشان داده است که قابلیت کنترل ندارد. پیشنهاد می‌شود که سازمان دامپزشکی کشور با بخش کشاورزی در مقوله فرآوری کود مرغی به نتایجی برسند که فروش کود به این شکل فعلی متوقف شود. البته سرمایه‌گذاری در این بخش را متولیان امر باید برآورد کرده و نسبت به تأمین منابع آن اقدام کنند.